«Ο ρόλος των νέων σε αυτές τις εκδηλώσεις είναι πολύ σαφής. Ας υπενθυμίσουμε επίσης ότι επιστήσαμε την προσοχή σε αυτό το ζήτημα από νωρίς.»
H παραπάνω πρόταση εμφανίζεται σε ένα άρθρο μας που δημοσιεύτηκε μόλις πριν από 20 ημέρες στα τουρκικά. Η αγγλική έκδοση αυτού του άρθρου («Η Επανάσταση Χτυπάει Ξανά την Πόρτα της Ινδικής Υποηπείρου») πρόκειται να δημοσιευτεί σύντομα στο RedMed. Το άρθρο αυτό εξετάζει δύο μεγάλες εξεγέρσεις σε δύο ασιατικές χώρες (Ινδονησία και Νεπάλ) τους τελευταίους μήνες, συνδέοντάς τες με προηγούμενες μαζικές επαναστατικές εξεγέρσεις σε δύο άλλες χώρες (Σρι Λάνκα το 2022 και Μπαγκλαντές το 2024) στην τεράστια περιοχή που είναι γνωστή ως ινδική υποήπειρος, υποστηρίζοντας ότι η φωτιά της επανάστασης μαίνεται τον τελευταίο καιρό στην Ασία. Στο άρθρο αυτό, από την άλλη πλευρά, είχαμε επισημάνει τον κρίσιμο ρόλο που διαδραματίζουν οι νέοι σε αυτήν την τελευταία σειρά επαναστατικών επιθέσεων, ξεκινώντας από την Κένυα, χώρα της Ανατολικής Αφρικής, και το Μπαγκλαντές.
Στην πραγματικότητα, αυτή η ανάλυση προέκυψε από ένα άλλο άρθρο που είχαμε γράψει μόλις τέσσερις μήνες νωρίτερα (Απρίλιος 2024), στο οποίο είχαμε τονίσει τη σημασία της νεολαίας και είχαμε υποστηρίξει ότι πλησιάζει ένα νέο 1968. Αλλά το άρθρο για την Κένυα και το Μπαγκλαντές πρόσθεσε ένα πολύ σημαντικό στοιχείο. Η πρόβλεψη για ένα νέο 1968, που έγινε τον Απρίλιο του 2024, ήταν εμπνευσμένη από τις διαμαρτυρίες με σκηνές που στήθηκαν σε αμέτρητα αμερικανικά πανεπιστήμια και σε πολλά ευρωπαϊκά πανεπιστήμια την άνοιξη του 2024, ως απάντηση στη γενοκτονία στην Παλαιστίνη. Το άρθρο «Ποια είναι η Νέα Νεολαία του 1968 και τι χρειάζονται;» κατέληξε σε ένα επιπλέον συμπέρασμα:
«Έτσι, ακόμα κι αν δεν αντικαταστήσει την πανεπιστημιακή νεολαία του 1968, μια νέα νεολαία αναδύεται δίπλα της στον ορίζοντα του νέου 1968. Φτωχοί και άποροι νέοι, με ή χωρίς πτυχία, και τα αδέλφια τους που βρίσκονται ακόμη σε πανεπιστημιακή ηλικία! Ο λόγος για τη διαφορά είναι σαφής: το 1968 ξέσπασε σε μια εποχή που η οικονομική κατάσταση σε κάθε χώρα ήταν στην καλύτερή της φάση, σε σχέση με τα δικά της πρότυπα, στο τέλος μιας από τις μεγαλύτερες περιόδους έντονης συσσώρευσης κεφαλαίου στην ιστορία του παγκόσμιου καπιταλισμού (1945 – 1975). Τούτο το νέο κύμα έρχεται στο πλαίσιο μιας από τις «αιώνιες κρίσεις» του καπιταλισμού, της Τρίτης Μεγάλης Ύφεσης, μιας περιόδου κατά την οποία οι φτωχοί υπέστησαν πλήγμα σε κάθε χώρα.»
Εξετάσαμε το Νεπάλ και την Ινδονησία ως την πρώτη επιβεβαίωση αυτής της πρόβλεψης (το νέο 1968) και τον νέο χαρακτηρισμό (ότι το νέο 1968 δεν θα αποτελούνταν αποκλειστικά από φοιτητές, αλλά ότι η φτωχή νεολαία θα ήταν μια από τις κύριες κινητήριες δυνάμεις). Πριν καν καταλαγιάσει η σκόνη σε αυτές τις δύο, την Ινδονησία και το Νεπάλ, ξέσπασε ένα άλλο δίδυμο χωρών: αυτή τη φορά, το νησιωτικό έθνος της Μαδαγασκάρης στην Ανατολική Αφρική και το Μαρόκο του Μαγκρέμπ, πατρίδα αραβικών και βερβερικών λαών, οι οποίες τώρα συγκλονίζονται και οι δύο από εξεγέρσεις νέων.
Γενιά Ζ, θεωρίες συνωμοσίας, οι καταραμένοι της γης
Πριν εμβαθύνουμε στη συγκεκριμένη σημασία των εξεγέρσεων σε αυτές τις χώρες, πρέπει να επικεντρωθούμε σε ένα σημαντικό φαινόμενο. Στην εξέγερση του Νεπάλ, οι νέοι πολέμησαν στο όνομα της «Γενιάς Ζ». Τώρα, οι νέοι στους δρόμους τόσο της Μαδαγασκάρης όσο και του Μαρόκου υιοθετούν το ίδιο όνομα, καθώς και το πειρατικό λογότυπο που χρησιμοποιείται στο Νεπάλ, το οποίο αντιπροσωπεύεται από μια νεκροκεφαλή με σταυρωμένα κόκαλα (αρχικά από ένα ιαπωνικό σχέδιο μάνγκα). Φαίνεται επίσης ότι το μέσο κοινωνικής δικτύωσης Discord είναι το αγαπημένο τους. Λένε μάλιστα στους πολιτικούς που τους απευθύνονται να «έρθουν να το συζητήσουν στο Discord». Με άλλα λόγια, φαίνεται να λένε: «Δεν μπορείτε να μας χειραγωγείτε πίσω από κλειστές πόρτες, ελάτε στον ανοιχτό μας χώρο!».
Υπάρχει επίσης ένα γοητευτικό παράδειγμα από τη Νοτιοανατολική Ασία. Σε χώρες που γειτνιάζουν με την Ινδονησία, όπως η Ταϊλάνδη, η Μαλαισία και οι Φιλιππίνες, νέοι στέλνουν φαγητό μέσω μιας εφαρμογής που ονομάζεται Grab στους συνομηλίκους τους που εδώ και μήνες μάχονται στους δρόμους με τις ένοπλες δυνάμεις του κράτους στην Ινδονησία. Ο ειδικός που το ανέφερε αυτό στη γαλλική τηλεόραση είπε: «Πρόκειται για ένα πρωτοφανές γεγονός στην ιστορία των λαϊκών κινημάτων». Είναι ωραίο να τονίζεται η άνοδος της διεθνούς αλληλεγγύης. Αλλά υπάρχει προηγούμενο σε αυτή τη συγκεκριμένη περίπτωση, ας υπενθυμίσουμε στον ειδικό. Όταν ξέσπασε το κίνημα Occupy Wall Street εννέα μήνες μετά την αιγυπτιακή επανάσταση του 2011, οι Αιγύπτιοι επαναστάτες δεν παρέλειψαν να παραγγείλουν πίτσα για τους συντρόφους τους στη Νέα Υόρκη! Η Ινδονησία δεν είναι Αμερική. Οι νέοι της πιθανότατα εκπαιδεύονται στο ρύζι και τα φασόλια, κάτι που είναι χαρακτηριστικό της περιοχής!
Τώρα, αυτές οι εξεγέρσεις, για να το θέσω ειρωνικά, της Διεθνούς Γενιάς Ζ, θα προκαλέσουν για άλλη μια φορά μια υστερική αντίδραση από τους θεωρητικούς συνωμοσίας. «Αυτά είναι κινήματα», θα διακηρύξουν, «τεχνητά καλεσμένα από τον Τζορτζ Σόρος, το Ίδρυμα Ανοικτής Κοινωνίας του και μια σειρά από οργανώσεις (Otpor, κ.λπ.) που υποστηρίζονται από αυτό το ίδρυμα, με σκοπό την ανατροπή της μαοϊκής κυβέρνησης του Νεπάλ και της Σεΐχ Χασίνα, της πρωθυπουργού του Μπαγκλαντές, η οποία είχε καλές σχέσεις με την Κίνα. Είναι έγχρωμες επαναστάσεις. Όσοι τις υποστηρίζουν, έτσι, πέφτουν στην παγίδα του αμερικανικού ιμπεριαλισμού. Και τώρα έχουν προετοιμάσει αυτό το σενάριο της Γενιάς Ζ, χρησιμοποιώντας επίσης επιδέξια τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και όλα αυτά θα προσελκύσουν τους νέους. Το Νεπάλ ήταν η πρώτη απόπειρα. Μόλις πέτυχε, έστρεψαν το βλέμμα τους σε άλλες χώρες.»
Ο όρος «συνωμοσιολογία» είχε χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν με τους ίδιους όρους για την Αραβική Άνοιξη, ένα τεράστιο κύμα διεθνούς επανάστασης (και στις δύο φάσεις της, το 2011 – 2013, καθώς και το 2018 – 2019). Οι εισαγγελείς στην υπόθεση Γκεζί στην Τουρκία χρησιμοποίησαν επίσης αυτή τη θεωρία συνωμοσίας στο κατηγορητήριό τους κατά της λαϊκής εξέγερσης που ξεκίνησε με το Γκεζί και εξαπλώθηκε σε όλη την Τουρκία.
Αυτό είναι ένα επαναλαμβανόμενο θέμα στις μέρες μας στην πολιτική αριστερά σε πολλές χώρες. Στην πατρίδα μας, την Τουρκία, συζητήσαμε ακούραστα αυτό το θέμα με εκπροσώπους διαφόρων ρευμάτων της τουρκικής αριστεράς σε σχέση με την Αραβική Άνοιξη τη δεκαετία του 2010. Για να μην υπερφορτώσουμε αυτό το άρθρο, θα θίξουμε μόνο δύο σημεία εδώ.
Καταρχάς, οι μεγάλης κλίμακας κοινωνικές αναταραχές που σχεδιάζονται και προκαλούνται από τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό αποτελούν αναμφισβήτητο γεγονός αυτού του νέου αιώνα. Στον συνωμοσιολόγο που θα αναφωνήσει αμέσως: «Χα, τώρα το παραδέχεσαι κι εσύ!», ας πούμε το εξής: «Αν συνεχίσετε με αυτή τη νοοτροπία, τελικά θα χαρακτηρίσετε ακόμη και πραγματικά μεγάλες επαναστάσεις με αντίκτυπο ενός αιώνα, όπως η Ρωσική Επανάσταση ή η Κινεζική Επανάσταση, ως «έγχρωμες επαναστάσεις». Να είστε συγκεκριμένοι. Να προσκομίσετε αποδεικτικά στοιχεία. Αν το κάνετε, τότε θα ενεργήσουμε με προσοχή και θα εξετάσουμε το συμβάν στο μικροσκόπιο. Αλλά αν προσπαθήσετε να αμαυρώσετε κάθε εξέγερση, στάση και επανάσταση με τη ρητορική σας για τον Σόρος, το Ίδρυμα Ανοικτής Κοινωνίας και την Otpor, θα σας ανακηρύξουμε εχθρούς του λαού.
Οι λόγοι για τις έγχρωμες επαναστάσεις είναι σαφείς και στη συνέχεια προέκυψαν στοιχεία, χάρη σε έγγραφα (αλληλογραφία, αναφορές, βίντεο κ.λπ.) που έχουν διαρρεύσει. Η σερβική εξέγερση (2000) που ακολούθησε τα βήματα του βομβαρδισμού του Βελιγραδίου από το ΝΑΤΟ (1999), η γεωργιανή «Επανάσταση των Ρόδων» (2003), η ουκρανική «Πορτοκαλί Επανάσταση» (2005) και η εξέγερση Μαϊντάν στο Κίεβο (2014) ήταν όλες μέρος της πολιτικής τού ιμπεριαλισμού του ΝΑΤΟ για την περικύκλωση της Ρωσίας. Ενώ οι ηλίθιοι των φιλελεύθερων και των μεταμοντέρνων εντός της διεθνούς αριστεράς χειροκρότησαν αυτά τα γεγονότα, εμείς οι επαναστάτες μαρξιστές αντιταχθήκαμε σε αυτά από την πρώτη μέρα σε κάθε περίπτωση. Αργότερα προέκυψαν συγκεκριμένα στοιχεία που αποδεικνύουν την ορθότητα της στάσης μας. Ένα βίντεο της υφυπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Βικτόρια Νούλαντ («γάμα την ΕΕ!») σχετικά με το Μαϊντάν παρείχε επαρκείς ενδείξεις ακόμη και εκείνη την εποχή. Οι ΗΠΑ είχαν φτάσει στο σημείο να συνεργαστούν με Ουκρανούς φασίστες και αυτό οδήγησε την ΕΕ να αντιταχθεί. Τώρα, σε βίντεο που έχουν εμφανιστεί τελευταία, είναι αναμφισβήτητα σαφές, με πολύ πιο ειλικρινείς δηλώσεις από τη Νούλαντ και άλλους Αμερικανούς αξιωματούχους, ότι το Μαϊντάν οργανώθηκε σύμφωνα με αμερικανικό σενάριο.
Υπάρχει κάτι έστω και κοντά σε αυτό στην αραβική επανάσταση; Οι θεωρητικοί συνωμοσίας έλεγαν πολλές ανοησίες, αλλά οι ΗΠΑ αγκαλιάζουν τον Αλ Σίσι, ο οποίος ανέτρεψε το επαναστατικό καθεστώς στην Αίγυπτο, αναμφισβήτητα τον βασιλιά στο παιχνίδι σκακιού της αραβικής επανάστασης, από το 2013. Επιπλέον, οι θεωρητικοί συνωμοσίας ισχυρίστηκαν ότι το σχέδιο των ΗΠΑ είχε ως στόχο να φέρει τους ισλαμιστές στην εξουσία, ωστόσο τόσο ο Αιγύπτιος δικτάτορας Μουμπάρακ όσο και ο Μπεν Άλι της Τυνησίας ήταν αποτρόπαιες προσωπικότητες που ποτέ δεν παρέκκλιναν από τις εντολές, αντίστοιχα, των ΗΠΑ και της Γαλλίας. Και στις δύο χώρες, ο ιμπεριαλισμός χειροκρότησε τις δυνάμεις της παλιάς τάξης πραγμάτων που συνέτριψαν τους Ισλαμιστές σε ένα συγκεκριμένο στάδιο (αρκετά νωρίς στην Αίγυπτο, πολύ αργότερα στην Τυνησία).
Δεν θα σταθούμε πολύ περισσότερο σε αυτό. Στο νέο κύμα εξεγέρσεων και επαναστάσεων, όταν το πλήθος των συνωμοσιολόγων φωνάζει «λύκος» χωρίς να παρουσιάζει συγκεκριμένα στοιχεία, θα τους χαρακτηρίσουμε εχθρούς του λαού. Ας υποθέσουμε για μια στιγμή ότι οι λεγόμενοι «Μαοϊκοί» που βρίσκονται στην εξουσία στο Νεπάλ ανατράπηκαν από τους εχθρούς της Κίνας και ότι η Σεΐχ Χασίνα στο Μπαγκλαντές ανατράπηκε επειδή είχε μια φιλική πολιτική απέναντι στην Κίνα. Γιατί, λοιπόν, οι συνωμότες έχουν ασχοληθεί με τη Μαδαγασκάρη, μια πιστή ακόλουθο της νεοαποικιοκρατικής της πολιτικής της Γαλλίας που στοχεύει στη διαιώνιση της υποδούλωσης των πρώην αποικιών της Γαλλίας μέσω νεοαποικιακών μεθόδων; Ή γιατί οι συνωμότες να θέσουν σε κίνδυνο τον θρόνο του βασιλιά Μωάμεθ ΣΤ΄ του Μαρόκου, ενός από τα πιο έμπιστα πιόνια της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Μαγκρέμπ και γενικότερα στην περιοχή MENA (Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική), και κυρίως στη Γαλλία και την Ισπανία; (Το Μαρόκο είναι μία από τις τέσσερις χώρες που υπέγραψαν τις άθλιες Συμφωνίες του Αβραάμ!) Μόνο όταν οι θεωρητικοί συνωμοσίας απαντήσουν σε αυτά τα ερωτήματα μπορεί να ξεκινήσει οποιαδήποτε λογική συζήτηση.
Υπάρχει επίσης το ζήτημα τού πώς να προσεγγίσουμε τις μεγάλες λαϊκές εξεγέρσεις, ειδικά εκείνες που επικεντρώνονται σε κοινωνικά ζητήματα, τη φτώχεια, την ανεργία, τις δημόσιες υπηρεσίες κ.λπ., δηλαδή τα προβλήματα των εργαζομένων, των αγροτών και των εργατών (το Μαρόκο, η Μαδαγασκάρη, το Νεπάλ και η Ινδονησία άμεσα, καθώς και το Μπαγκλαντές έμμεσα, είναι ακριβώς περιπτώσεις όπου έχουν φουντώσει τέτοια κινήματα).
Γιατί ο Σόρος, ένας από τους πλουσιότερους οικονομικούς καπιταλιστές στον κόσμο, ο οποίος, μέσω του Ιδρύματος Ανοικτής Κοινωνίας του, υποστηρίζει δογματικά την πιο άγρια μορφή καπιταλισμού, να υποκινεί τους λαούς σε διάφορες χώρες ενάντια στη φτώχεια, την ανεργία και τη δυστυχία; Και γιατί να το κάνει αυτό συστηματικά στις φτωχότερες χώρες σε διάφορες ηπείρους; Τελικά, κάποιος αισθάνεται την ανάγκη να πει ότι οι θεωρίες συνωμοσίας μάς λένε στην πραγματικότητα ότι οι επαναστάσεις δεν είναι πλέον δυνατές, ότι μόνο οι πλούσιοι κινούν τα νήματα για τα δικά τους συμφέροντα πίσω από αυτό που φαίνεται να είναι εξεγέρσεις και επαναστάσεις. Τίποτε το σοβαρό.
Αφυπνίζεται η αραβική επανάσταση;
Η Μαδαγασκάρη είναι μια χώρα που λίγοι γνωρίζουν. Είναι ένα τεράστιο νησί (πληθυσμός 31 εκατομμύρια), πρώην γαλλική αποικία με πολύ σημαντική γεωστρατηγική θέση. Σήμερα η νεολαία της συμμετέχει σε έναν πολύ σημαντικό αγώνα. Διακοπές ρεύματος που διαρκούν 10 έως 12 ώρες την ημέρα, οι οποίες τελικά τελειώνουν αργά το βράδυ, με αποτέλεσμα οι μητέρες, φοβούμενες επιθέσεις στο δρόμο για το σπίτι από τη δουλειά μέσα από σκοτεινούς δρόμους, να μην μπορούν να βρουν την ευκαιρία να μαγειρέψουν δείπνο για τα παιδιά τους. Οι μαθητές δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν τους υπολογιστές τους και δεν μπορούν να διαβάσουν. Το νερό διακόπτεται για πολλές ώρες. Με λίγα λόγια, μια άθλια ζωή βιώνεται σε μια χώρα όπου, ενώ η ύπαιθρος ήταν κάποτε γνωστή για τη φτώχεια της, τώρα η φτώχεια και η στέρηση έχουν καταστρέψει την ζωή στην πόλη. Παρά το γεγονός ότι έχουν χαθεί 22 ζωές μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, η νεολαία της Γενιάς Ζ συνεχίζει να αγωνίζεται. Αυτοί οι νέοι, οι οποίοι, παρά το νεαρό της ηλικίας τους, κατάφεραν να απευθύνουν έκκληση στους εργαζόμενους του δημόσιου τομέα να πραγματοποιήσουν γενική απεργία (η βιομηχανία είναι ουσιαστικά ανύπαρκτη στη χώρα) και οι οποίοι είναι εντελώς αποξενωμένοι από τους πολιτικούς του κατεστημένου, έχουν κερδίσει μια θέση στις καρδιές όλων μας με τον αγώνα τους.
Αλλά το Μαρόκο είναι μια πολύ διαφορετική χώρα. Αποτελεί μέρος της γεωγραφίας της περιοχής MENA, η οποία έχει τεράστια σημασία για ολόκληρη την παγκόσμια κατάσταση.
Αυτή η σημασία πηγάζει συγκεκριμένα από τρεις λόγους. Ο πρώτος είναι ότι ενώ η περιοχή Μασρίκ (Ανατολική) του αραβικού κόσμου, ουσιαστικά η Δυτική Ασία (ή η Μέση Ανατολή), βιώνει μια καταστροφική περίοδο (γενοκτονία στη Γάζα, η επικείμενη καταστροφή στον Λίβανο λόγω της αναταραχής και της πίεσης για τον αφοπλισμό της Χεζμπολάχ, η απειλή εμφυλίου πολέμου και γενοκτονιών μικρής κλίμακας στη Συρία, η καταστροφή που προκλήθηκε από τον σιωνιστικό βομβαρδισμό στην Υεμένη, ο κίνδυνος μιας νέας σιωνιστικής επίθεσης στο Ιράν κ.λπ.), το ξέσπασμα μιας εξέγερσης στο Μαγκρέμπ που θα μπορούσε να οδηγήσει σε επανάσταση αποτελεί μια σημαντική αχτίδα ελπίδας. Έχει επιβεβαιωθεί πάντα ότι ο «νόμος των συγκοινωνούντων δοχείων» ισχύει στον αραβικό κόσμο. Ας θυμηθούμε μόνο τα τρία τελευταία κύματα μεγάλης αλλαγής: Ο Νασερισμός, η άνοδος των ισλαμικών κινημάτων και η αραβική επανάσταση έχουν εξαπλωθεί στον αραβικό κόσμο, από χώρα σε χώρα με λίγο ή πολύ ταχύ ρυθμό. Το Μαρόκο, φυσικά, δεν είναι μια κεντρική χώρα στον αραβικό κόσμο όπως, για παράδειγμα, η Αίγυπτος, η οποία ανέκαθεν έπαιζε καθοριστικό ρόλο στην αραβική ιστορία. Αντιθέτως, το Μαρόκο είναι μια χώρα με κάπως ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Όπως όμως έχουμε γράψει νωρίτερα, σε μια εποχή που μια αντίδραση, μάλιστα ένα αίσθημα ταπείνωσης, συσσωρεύεται μέσα στην αραβική κοινωνία ενάντια στην ντροπή που προκαλείται από το γεγονός ότι τα αραβικά κράτη απλώς παρακολουθούν, χωρίς να κάνουν τίποτα άλλο παρά υποκριτικές δηλώσεις, μια πολύ μικρότερη σπίθα από ό,τι σε κανονικές εποχές μπορεί να ανάψει μια τεράστια φωτιά.
Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο ο αγώνας στο Μαρόκο είναι σημαντικός είναι το υπόβαθρο που προσφέρουν οι πρόσφατες ιστορικές εξελίξεις. Βρισκόμαστε ακόμη σε ένα στάδιο όπου οι μνήμες των επαναστάσεων του 2011-2013 και (σε ορισμένες χώρες) του 2018-2019 στον αραβικό κόσμο δεν έχουν ακόμη ξεθωριάσει. Οι περισσότεροι από τους πρώην επαναστάτες του 2011 στο Κάιρο και την Τύνιδα, στη Σαναά και τη Μανάμα είναι ακόμη μεταξύ 35 και 40 ετών. Σε όσους ρωτούν «Τι γίνεται όμως με το Μαρόκο;», θα πρέπει να επισημάνουμε ότι αν η εξάπλωση της επανάστασης κατά τη διάρκεια της Αραβικής Άνοιξης ακολούθησε μια διαβάθμιση έντασης, το Μαρόκο ανήκει στη δεύτερη βαθμίδα, αμέσως μετά την πρώτη βαθμίδα που αποτελείται από την Αίγυπτο, την Τυνησία, την Υεμένη και το Μπαχρέιν. Ακριβώς επειδή, μετά τις 20 Φεβρουαρίου 2011, ένα μεγάλο μαζικό κίνημα στο Μαρόκο άρχισε να συγκλονίζει όχι μόνο την κυβέρνηση αλλά και το παλάτι, ο Βασιλιάς αναγκάστηκε να υποσχεθεί συνταγματικές μεταρρυθμίσεις και την ενίσχυση του δημοκρατικού δικαίου και της πολιτικής στην ομιλία του προς τον λαό στις 9 Μαρτίου 2011. Ωστόσο, όταν το μαζικό κίνημα το αποδέχτηκε αυτό και καταλάγιασε, οι «μεταρρυθμίσεις» που εφαρμόστηκαν στη συνέχεια παρέμειναν σε μεγάλο βαθμό συμβολικές και αργότερα υπέστησαν διάβρωση, χάνοντας ό,τι αρχικά είχαν.
Ωστόσο, η πρόσφατη επαναστατική εμπειρία του Μαρόκου δεν περιορίζεται σε αυτό. Η περιοχή Ριφ του Μαρόκου έχει ιστορικά δείξει ορισμένες τάσεις προς την αυτονομία. Το «Χιράκ» («κίνημα») του 2016-2017, στο οποίο συμμετείχε η μειονότητα των Βερβέρων (ή, όπως είναι πλέον πιο γνωστοί, Καμπύλ) της χώρας, έλαβε μερική υποστήριξη από τις μεγάλες πόλεις, αλλά οδήγησε σε μαζικές διαμαρτυρίες στο Ριφ, αναζωπυρώνοντας το πνεύμα της επαναστατικής εξέγερσης του 2011. Όταν οι Μαροκινοί μιλούν για την επαναστατική έξαρση του 2011, δεν παραλείπουν ποτέ να αναφέρουν την εξέγερση στο Ριφ. Αυτό σημαίνει ότι η σημερινή εξέγερση είναι η τρίτη μαζική εξέγερση σε μιάμιση δεκαετία. Κατά συνέπεια, η παλαιότερη γενιά που παρακολουθεί στην τηλεόραση τους νέους να μάχονται με την αστυνομία στους δρόμους σήμερα είναι άνθρωποι που είχαν πολιτικοποιηθεί σε προηγούμενα κύματα αγώνα, που εξακολουθούν να λαχταρούν την κοινωνική πρόοδο επειδή είναι εντελώς απογοητευμένοι από τις μεταρρυθμίσεις του Βασιλιά, αλλά που δεν έχουν το θάρρος να τις ξεκινήσουν. Οι επαναστάτες του 2011 δεν είχαν τέτοια μάζα στο πλευρό τους. Η θέση των επαναστατών του Ριφ ήταν ακόμη πιο αδύναμη επειδή η μαζική τους βάση ήταν περιφερειακή. Αν, χάρη σε αυτή την παράδοση και τα οφέλη των προηγούμενων αγώνων, το παλάτι κλονιστεί ξανά, το κίνημα στο Μαρόκο θα μπορούσε αυτή τη φορά να αποκτήσει μια πραγματική επαναστατική δυναμική.
Η ατυχία έγκειται στο γεγονός ότι οι οργανωμένες δυνάμεις της μαροκινής αριστεράς έχουν ακολουθήσει μια άθλια πολιτική όλα αυτά τα χρόνια. Μια σύντομη ιστορία: η Γενική Γραμματέας της Μαροκινής Ένωσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων συνδέεται σε μια εκπομπή στη γαλλική τηλεόραση. Ο Γάλλος παρουσιαστής ρωτάει: «Φαίνεται ότι έχει αρχίσει να φτάνει και πολιτική υποστήριξη για τους νέους, με το PPS να ανακοινώνει την υποστήριξή του». Ακόμα και τη στιγμή που μιλάει, ένα κυνικό και πικρό χαμόγελο εμφανίζεται στο πρόσωπο της Τυνήσιας υπερασπίστριας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. «Είναι οδυνηρό το γεγονός ότι όσοι κάποτε ακολουθούσαν την πολιτική του Βασιλιά καταφεύγουν τώρα σε τέτοια υποκρισία για να υπονομεύσουν την κυβέρνηση επειδή δεν βρίσκονται πλέον στην εξουσία», λέει η γενική γραμματέας, η οποία φαίνεται να είναι τριάντα ετών. Το χειρότερο μέρος έρχεται τώρα: το PPS σημαίνει Parti du Progrès et du Socialisme. Δηλαδή, το Κόμμα της Προόδου και του Σοσιαλισμού. Αυτό είναι το όνομα του κόμματος που κάποτε ήταν το Μαροκινό Κομμουνιστικό Κόμμα! Όταν το μαζικό κίνημα ενίσχυσε την αριστερά στην κοινοβουλευτική πολιτική σκηνή το 2011 ως παράπλευρο αποτέλεσμα, το κόμμα εισήλθε στο κοινοβούλιο για πρώτη φορά και εντάχθηκε στην κυβέρνηση συνασπισμού, αναλαμβάνοντας διάφορα υπουργεία. Παρέμεινε στην εξουσία για οκτώ χρόνια (2011 – 2019). Βρισκόταν στην εξουσία ενώ η κυβέρνηση κατέστειλε βάναυσα την εξέγερση του Ριφ με αστυνομικές μεθόδους, όπως ακριβώς και άλλες κυβερνήσεις. Παρέμεινε στην εξουσία ενώ οι οικονομικές συνθήκες που εξακολουθούν να προκαλούν στον μαροκινό λαό να ζει σε συνθήκες φτώχειας σήμερα παρέμεναν. Το 2019, η κυβέρνηση έπεσε, οπότε το κόμμα προσχώρησε στο στρατόπεδο της αντιπολίτευσης. Όλοι μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε γιατί η γενική γραμματέας, μια γυναίκα γύρω στα τριάντα, γελάει πικρά. Ανήκει στη γενιά της εξέγερσης του 2011. Ως γενική γραμματέας της Ένωσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η οποία έχει διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στους αγώνες στο Μαρόκο, πρέπει να συμμετείχε σε αυτόν τον αγώνα στα 20 της. Είναι δυνατόν να μην κατανοήσουμε τον πόνο στην ψυχή της που προκαλεί το γεγονός ότι το κόμμα που ψήφισε για να εισέλθει στο κοινοβούλιο εφάρμοσε για σχεδόν μια ολόκληρη δεκαετία τις πολιτικές του καθεστώτος;
Ο τελικός λόγος για τη σημασία της εξέγερσης της Γενιάς Ζ στο Μαρόκο είναι ότι χρησιμεύει ως δείκτης για άλλες χώρες του Μαγκρέμπ. Ας εξετάσουμε τρία γεγονότα ένα προς ένα.
Η Γενιά Ζ αντιπροσωπεύει μεταξύ 40 και 50 % του συνολικού πληθυσμού σε όλες αυτές τις χώρες. Με άλλα λόγια, αν εξαιρέσουμε τα μωρά, τα μικρά παιδιά και τους ηλικιωμένους που δεν είναι πλέον σε θέση να εργαστούν, η Γενιά Ζ πιθανώς αποτελεί το 70 έως 75 τοις εκατό του ενεργού πληθυσμού, του πληθυσμού που μπορεί να συμμετάσχει σε πολιτικούς αγώνες.
Ας προχωρήσουμε στο δεύτερο γεγονός. Στο Μαρόκο, το ποσοστό ανεργίας για τη Γενιά Ζ είναι στο εντυπωσιακό 47%.
Το τρίτο γεγονός είναι το εξής: στο παρελθόν, αυτή η ανεργία μετριαζόταν, τουλάχιστον εν μέρει, από τη μετανάστευση προς την Ευρώπη. Τώρα, με την άνοδο του πρωτοφασισμού, τα σύνορα της Ευρώπης έχουν σχεδόν κλείσει για τη μετανάστευση. Όσοι ξεκινούν το ταξίδι διατρέχουν σοβαρό κίνδυνο να χάσουν τη ζωή τους. Είτε τους σκοτώνει το ισπανικό κράτος, είτε σκοτώνονται στο Μαρόκο, είτε πνίγονται διασχίζοντας τη Μεσόγειο. Έχουμε περιγράψει ένα φρικτό παράδειγμα αυτού του θανάτου και της αγριότητας του «πολιτισμένου» ισπανικού κράτους στη Θέουτα και τη Μελίγια.
Επομένως, όχι μόνο στο Μαρόκο αλλά και σε όλες τις χώρες του Μαγκρέμπ, υπάρχει μια τεράστια συσσώρευση αυτού που ο Μαρξ ονόμασε «πλεονάζοντα πληθυσμό», όπως το ονόμασε ο Μαρξ. Ο λόγος για αυτή την τελευταία εξέγερση είναι, σε τελική ανάλυση, αυτός ο πλεονάζων πληθυσμός.
Έτσι, παράλληλα με τη συνωμοτική νοοτροπία που βλέπει την τρέχουσα εξέγερση της Γενιάς Ζ ως έργο των πληρωμένων νεαρών αγωνιστών από τον Τζορτζ Σόρος, κάνουν επίσης λάθος και όσοι τη θεωρούν ένα κίνημα που συνδέεται με τα χαρακτηριστικά μιας γενιάς με τον δικό της μοναδικό τρόπο ζωής και νοοτροπίας. Η Γενιά Ζ προφανώς ονομάζεται «γενιά των κλικ». Αλλά ξαφνικά, μετατράπηκε στη γενιά που πολεμά την αστυνομία. Δεν είναι ούτε το ένα ούτε το άλλο. Είναι οι νόμοι του καπιταλισμού που βρίσκονται πίσω από τους μεγάλους κοινωνικούς αγώνες.
Αυτοί οι νόμοι, φυσικά, θα έχουν τα ίδια αποτελέσματα στην Τυνησία, τη Λιβύη και την Αλγερία όπως και στο Μαρόκο. Αλλά αυτοί οι νόμοι, όπως όλοι οι κοινωνικοί νόμοι, είναι νόμοι που βασίζονται στην τάση και όχι απόλυτοι. Η λειτουργία τους μπορεί να επιταχυνθεί ή να επιβραδυνθεί, να εκτραπεί, να αναβληθεί για ένα χρονικό διάστημα ή να κατασταλεί βίαια για μεγάλα χρονικά διαστήματα από τις συγκεκριμένες συνθήκες κάθε χώρας.
Όσο όμως επιμένει αυτή η κατάσταση, σε αυτή ή εκείνη τη χώρα, χθες στο Μπαγκλαντές ή στο Νεπάλ, σήμερα στη Μαδαγασκάρη ή στο Μαρόκο, αύριο ποιος ξέρει πού, κραυγές εξέγερσης θα ξεσπούν από την καρδιά της Γενιάς Ζ, χωρίς το παραμικρό σημάδι από τον Σόρος.
Η δουλειά του Σόρος γίνεται ήδη πολύ πιο δύσκολη. Όπως λέει και η τουρκική παροιμία, οι άθεοι είναι αυτοί που μπορούν να τα βάλουν με τους άπιστους. Ο Τραμπ έχει εξαπολύσει ένα μπαράζ ερευνών τόσο για τον οικονομικό πλούτο του Σόρος όσο και για το Ίδρυμα Ανοικτής Κοινωνίας του και παρόμοιες «φιλανθρωπικές» δραστηριότητες. Αυτή είναι, φυσικά, μια οικογενειακή διαμάχη. Ο Σόρος ξεκίνησε μια σταυροφορία κατά του κομμουνισμού υπό το γυαλιστερό λάβαρο της «δημοκρατίας». Ο Τραμπ δεν έχει ανάγκη κάτι λουστραρισμένο. Έχει μετατρέψει το Υπουργείο Άμυνας σε Υπουργείο Πολέμου, ετοιμαζόμενος να συντρίψει κάθε δύναμη που θα μπορούσε να σταθεί εμπόδιο στο έργο τού «Κάνετε την Αμερική Μεγάλη Ξανά» (MAGA), όχι μόνο τον κομμουνισμό, οτιδήποτε σταθεί εμπόδιο, είτε στη Βενεζουέλα, στο Ιράν, στη Γάζα, στην Κίνα, είτε ακόμα και στη δική του χώρα. Ο Σόρος προσπαθούσε να κάνει το ίδιο πράγμα, αλλά με παγκοσμιοποιητικές μεθόδους. Τώρα ο Τραμπ του λέει να «παραμερίσει».
Η Γενιά Ζ, ως οι αρχιτέκτονες του νέου 1968, λέει και στους δύο «χαθείτε». Τυνήσιοι νέοι σήκωσαν πανό με την επιγραφή «Dégage!» στον Μπεν Άλι το 2011. Σήμερα, οι Μαροκινοί νέοι χρησιμοποιούν το ίδιο σύνθημα «Dégage!», λέγοντας επίσης σε όσους κυβερνούν τη χώρα «χαθείτε». Η Γενιά Ζ του Μαρόκου διαδηλώνει στους δρόμους φωνάζοντας «Liberté, dignité, justice sociale» («Ελευθερία, Αξιοπρέπεια, Κοινωνική Δικαιοσύνη»). Αυτά είναι τα συνθήματα της εποχής της Αραβικής Άνοιξης. Είναι πράγματι αλήθεια ότι από εδώ και στο εξής μόνο η επανάσταση μπορεί να αποκαταστήσει την αξιοπρέπεια των λαών του κόσμου.